ภายหลังจากที่ได้พูดถึง ความแม่นยำของกราฟแท่งเทียน ในบทความก่อนๆ อดไม่ได้จริงๆที่ผมจะต้องขอพูดถึงปริศนาธรรมลิงสามตัวของนิกายเซนขึ้นมาเสียหน่อย ปิด – ปิด – ปิด สำคัญอย่างไรสำหรับนักเล่นหุ้น? เดี๋ยวจะเล่าให้ฟังครับ
ผมขอเริ่มต้นด้วยการอ้างอิงบางส่วนจาก Wikipedia ก่อนเลยนะครับ
ลิงสามตัว (ญี่ปุ่น: 三猿 san’en ซันเอ็ง หรือ sansaru ซันซะรุ; 三匹の猿 sanbiki no saru ซันบิกิโนะซะรุ) คือภาพปริศนาธรรมที่มีใจความสำคัญหลักว่าด้วย “การไม่รับรู้โดยการมองในสิ่งที่ไม่ดี การไม่ฟังในสิ่งที่ไม่ดี และการไม่กล่าววาจาในสิ่งที่ไม่ดี” ในบรรดาลิงสามตัว ตัวที่หนึ่งเรียกว่า มิซะรุ (見猿 / 見ざる) มีลักษณะใช้มือปิดตา หมายถึงการไม่รับรู้โดยการมองในสิ่งไม่ดี ตัวที่สอง คิกะซะรุ (聞か猿 / 聞かざる) ใช้มือปิดหู หมายถึงการไม่ฟังในสิ่งที่ไม่ดี ตัวสุดท้าย อิวะซะรุ (言わ猿 / 言わざる) ใช้มือปิดปาก บ่งบอกถึงการไม่กล่าววาจาในสิ่งที่ไม่ดี …
ต้นกำเนิดของภาพปริศนาธรรมอันโด่งดังนี้มีที่เริ่มมาจากลักษณะภาพแกะสลักบนประตูของศาลเจ้านิกโกโทโช จังหวัดนิกโก ประเทศญี่ปุ่น ย้อนหลังไปถึงศตวรรษที่ 17 อย่างไรก็แล้วแต่ตัวปรัชญาของปริศนาธรรมนั้นน่าจะมาพร้อมกับตำนานของ Tendai Buddhist ซึ่งเชื่อกันว่ามาจากประเทศจีนในศตวรรษที่ 8 (ยุคนะระ) ในภาษาจีนนั้น ประโยคคล้ายกับเรื่องลิงสามตัวนี้สามารถอ่านเจอในคัมภีร์ของหลักขงจื๊อ ถอดความได้ว่า “ไม่มองในสิ่งที่ค้านกับความเหมาะสม ไม่ฟังในสิ่งที่ค้านกับความเหมาะสม และไม่กระทำ (เคลื่อนไหว) ในสิ่งที่ไม่เหมาะสม” จากที่กล่าวมาในประโยคข้างต้นนั้นสามารถกล่าวได้ว่าเมื่อปรัชญานี้มาถึงญี่ปุ่น ตัวปรัชญาเองนั้นถูกทำให้กระชับและได้ใจความขึ้น
ลิงสามตัวเกี่ยวอะไรกับการเล่นหุ้น?
ถึงแม้ว่าเรื่องของลิงสามตัวนี้อาจดูไม่มีอะไรเกี่ยวข้องกับการเล่นหุ้นอยู่สักเท่าไหร่นัก (เพราะเป็นถึงหลักแห่งสูญญตาธรรม) แต่ความจริงเรื่องนี้มีความเกี่ยวข้องกับการเก็งกำไรอย่างที่คุณอาจนึกไม่ถึง นั่นก็เพราะหากคุณเคยได้อ่านประวัติต้นกำเนิดของกราฟแท่งเทียนแล้ว คุณจะพบว่าผู้ที่เป็นคนริเริ่มแนวคิดการใช้กราฟแท่งเทียนในทุกๆวันนี้ก็คือ Honma Munehisa (Sokyu Homma) โคตรเซียนนักเก็งกำไรในตลาดข้าวชาวญี่ปุ่น ซึ่งมีชื่อเสียงโด่งดังมากๆจากความเก่งกาจและร่ำรวยของเขาในช่วงศตวรรษที่ 17 โดยว่ากันว่าหากนำทรัพย์สมบัติที่ได้จากการเก็งกำไรของเขามาตีค่าออกเป็นมูลค่าของเงินในปัจจุบันแล้ว เขาจะมีทรัพย์สินอยู่ราวหนึ่่งแสนล้านดอลลาร์ (100 Billion) เลยทีเดียว
ว่ากันว่า Homma ได้เขียนหนังสือเกี่ยวกับการเก็งกำไรเอาไว้อยู่สามเล่ม ซึ่งหนึ่งในนั้นก็คือหนังสือเกี่ยวกับจิตวิทยาของตลาดที่ชื่อว่า The fountain of Gold – The Three Monkey Record of Money (น้ำพุแห่งความมั่งคั่ง – ลิงสามตัวแห่งโลกเงินตรา) โดยมีเนื้อหาเกี่ยวกับจิตวิทยาตลาดและปรัชญาในการเก็งกำไรของเขาเอาไว้
หลังจากอ่านมาถึงตรงนี้แล้วผมก็เชื่อว่าน่าจะมีหลายๆคนเริ่มที่จะสงสัยหรือสังเกตได้ว่า …
แล้วเหตุใดเขาจึงได้ให้ความสำคัญกับเรื่องของ “ลิงสามตัว” จนนำมาเขียนเอาไว้เป็นชื่อหนังสือด้วยล่ะ?
เหตุผลก็เพราะ Homma ต้องการที่จะเปรียบเปรยถึงลักษณะสามประการที่คุณควรจะมีหากคุณต้องการที่จะเป็นนักเก็งกำไรที่ประสบความสำเร็จนั่นเอง และนี่ก็คือประเด็นสำคัญของหนังสือเล่มนี้ โดยเขาได้กล่าวเอาไว้ในทำนองที่ว่า หากคุณต้องการที่จะครอบครองน้ำพุแห่งความมั่งคั่งแล้วล่ะก็ คุณก็ควรที่จะมีบุคลิกของลิงทั้งสามตัวเหล่านี้อยู่ในตัวของคุณ ซึ่งก็คือการปิดหู, ปิดตา และปิดปากเอาไว้
ปิด – ปิด – ปิด
ในมุมมองของผมแล้วสิ่งที่ Homma ต้องการที่จะสื่อออกมานั้นมีความหมายที่ลึกซึ้งกับหลักของการลงทุน-เก็งกำไรเป็นอย่างมาก เพราะเมื่อวิเคราะห์ให้ลึกลงไปแล้ว Homma กำลังบอกให้เรารู้ว่าสิ่งที่สำคัญที่สุดในการลงทุน-เก็งกำไรนั้นหาใช่เทคนิคหรือวิธีการต่างๆแม้แต่น้อย แต่แท้ที่จริงแล้วมันคือการควบคุมจิตใจของเราให้ “ว่าง” และ “สงบ” เอาไว้ต่างหาก และหากคุณจะลองนึกให้ดีแล้ว สิ่งที่ลิงทั้งสามตัวทำนั้นล้วนแล้วแต่เป็นสิ่งสำคัญ และถือเป็นแนวทางปฏิบัติที่จะทำให้เรา “เลิกบ้า” กับสิ่งรบกวนที่ไม่มีสาระสำคัญของตลาดหุ้นทั้งสิ้น!
ปิดตา : เลิกสอดส่ายสายตาไปกับเรื่องไร้สาระในตลาด ไม่ว่าจะเป็นการเคลื่อนไหวเล็กๆน้อยๆ (Noise) ที่ไม่เกี่ยวข้องกับระบบการลงทุนของคุณเลย, บทวิเคราะห์ต่างๆที่คุณเองก็ไม่รู้ว่าจริงๆแล้วมันถูกปล่อยออกมาเพื่อเหตุผลเบื้องหลังประการใด หรือแม้กระทั่งข้อมูลข่าวสารต่างๆในเว็บบอร์ดที่บางทีแล้วมันอาจมากมายเกินความจำเป็นของเราก็เป็นได้
ปิดหู : ไม่ได้แปลว่าให้เราปิดกั้นไม่รับฟังสิ่งใดๆทั้งสิ้น แต่มันคือตัวแทนของการรู้จักฟังรู้จักแยกแยะในสิ่งที่คุณจะได้ยินจากตลาด เพราะข้อมูลบางอย่างก็เป็นสิ่งที่คุณไม่ควรจะเอามาใส่ใจหรือนำมาเป็นแผนการเล่นหุ้นของคุณเลย ยกตัวอย่างเช่น ข่าวลือต่างๆ, ความเห็นของบรรดากูรูทั้งหลาย หรือแม้กระทั่งความเห็นของคนใกล้ตัวของคุณเอง
ปิดปาก : แม้ว่าความหมายเดิมของมันคือการรู้จักที่จะหยุดพูดในสิ่งที่ไม่ควรพูดไว้ แต่หากอ้างอิงจากคำกล่าวเดิมของขงจืีอที่ว่า “ไม่มองในสิ่งที่ค้านกับความเหมาะสม ไม่ฟังในสิ่งที่ค้านกับความเหมาะสม และไม่กระทำ (เคลื่อนไหว) ในสิ่งที่ไม่เหมาะสม” แล้วล่ะก็ เราจะเห็นได้ว่ามันก็คือการที่เราไม่ควรจะ “แสดงออก” (Expression) ถึงพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสมในการเล่นหุ้นออกมานั่นเอง เพราะมันมีแต่จะสร้างปัญหาในการลงทุนและเป็นบ่วงพันธนาการตัวเราหรือจิตใจของเราเอาไว้ โดยที่พฤติกรรมเหล่านี้ก็เช่น โอ้อวดถึงผลกำไรต่างๆของเรา, นั่งพรรณณาถึงความเห็นต่างๆที่เรามีกับหุ้นที่เราถืออยุ่ (เพราะหากคุณพูดมากไป มีโอกาสอย่างมากที่ Ego ของคุณจะรับไม่ได้เมื่อมันไม่เป็นเช่นนั้น) หรือแม้กระทั่งการแหกระบบของคุณเองเพียงเพราะความโลภหรือความกลัวมันบังตา
จะเห็นได้ว่าแท้ที่จริงแล้วความหมายของลิงสามตัวที่ Homma ได้เขียนเป็นชื่อหนังสือเอาไว้นั้น ก็คือกุศโลบายในการที่จะพาเราไปสู่สภาวะที่ว่างจากความเป็นตัวตนหรืออัตตา และไม่ปล่อยให้สิ่งต่างๆรอบตัวมากระทบจนกลายเป็นอารมณ์ซึ่งนำพาไปสู่ความหายนะในการลงทุน-เก็งกำไรในตลาด ซึ่งเมื่อเราทำมันได้แล้วการลงทุนหรือการเก็งกำไรของเราก็จะมีเหตุมีผลขึ้น และนี่ก็คือเหตุผลว่าทำไมคุณจึงควรนึกถึงลิงสามตัวนี้เอาไว้นั่นเอง
สุดท้ายนี้ก่อนจะจบบทความ ผมก็ขอฝากคำสอนของท่านพุทธทาสที่ได้เขียนกลอน “ปิด – ปิด – ปิด” ซึ่งเกี่ยวข้องกับปริศนาธรรมลิงสามตัวเอาไว้ให้ทุกคนได้อ่านกัน ผมเองเห็นว่าสามารถนำมาปรับใช้ในตลาดหุ้นได้ดีมากๆเลยทีเดียว เชื่อว่าจะมีประโยชน์กับทุกๆคนครับ 
